18 қыркүйекте Алматы қаласында өтетін Brand Analytics Conference Kazakhstan 2024 конференциясы қарсаңында Tribune Brand Analytics компаниясының коммерциялық бағытының басшысы Марина Поповамен әңгімелеседі. Конференция Қазақстан мен Орталық Азиядағы бизнес мүддесі үшін әлеуметтік желілерді талдаудың барлық аспектілеріне арналады.
Әңгіме барысында Марина өз компаниясы туралы, олардың әлеуметтік медиа аналитикасын қанша уақыттан бері жүргізіп келе жатқаны және Қазақстанның әлеуметтік желілерін зерттеуді қалай жүргізетіні туралы толық айтып берді. Біздің аймақ үшін қандай инновациялық шешімдер дамытып жатқанын, өздерінің зерттеу деректерін тұрақты түрде жариялауды жоспарлай ма екенін және маркетплейстерге талдау жасай ма екенін хабарлады. Сондай-ақ, Brand Analytics компаниясына қалай келгені, өзінің кәсіби мақсаттары туралы және жұмыстан тыс уақытта немен айналысуды ұнататыны туралы хабарлады.
— Компания туралы және оның қызметінің негізгі бағыттары туралы қысқаша айтып берсеңіз?
— Brand Analytics – жетекші әлеуметтік медиа және БАҚ мониторингі мен талдау жүйесі. Компанияның ақпараттық ортасымен сапалы жұмыс жасау ақпараттық кеңістікті уақтылы бақылау, өзінің нысаналы аудиториясымен қарым-қатынас жасау бойынша коммуникациялық стратегияларды құру, сондай-ақ бәсекелестік және салалық кеңістікті үздіксіз зерделеу есебінен бизнестің көптеген салаларын – маркетинг, PR, бизнесті дамыту, клиенттік сервис және HR-ді жаңа деңгейге шығаруға мүмкіндік беретіні белгілі.
Біздің құрал ай сайын 3 миллиардтан астам хабарлама жинауға және сақтауға мүмкіндік беретін инновациялық жинау платформасын, сондай-ақ осы үлкен көлемдегі деректерді өңдеуге мүмкіндік беретін LLM қамтитын, ML-модельдерінің тұтас жиынтығын қоса алғанда, өз технологиялық шешімдеріне негізделген.
— Әлеуметтік медиа аналитикасын қанша уақыттан бері жасадыңыз және бұл идеяға не түрткі болды?
— Біз 2012 жылдан бері жұмыс істеп келеміз және осы уақыт ішінде деректерді талдаудың ең заманауи тәсілдерін іздеп, енгізудеміз. Бастапқыда идея кез келген бизнес үшін оның клиенттерінің ол туралы не ойлайтынын түсіну маңыздылығына негізделді. Ал адамдар, өз кезегінде, әлеуметтік желілердің пайда болуымен, олардың айтқан сөзі құлаққа жететіндей мүмкіндік алды. Осы идея біздің аналитикалық жүйемізді құрудың бастауы болды.
— Әлеуметтік медиа аналитикасы бизнеске қалай көмектеседі? Оны кім және қалай пайдаланады? Және қандай әлеуметтік желілерді зерттейсіздер?
— Біз тек әлеуметтік желілерді ғана емес, сонымен қатар пайдаланушылар көпшілік алдында хабарлама қалдыра алатын барлық алаңдарды талдаймыз. Ол пікірлер қалдырылатын сайттар, маркетплейстер, геосервистер, қоғамдық арналар және мессенджерлердегі чаттар, блогтар және т.б. Мұның бәрі – әлеуметтік медиа.
Көптеген бизнес иелері қазірдің өзінде әлеуметтік медиа аналитикасын белсенді қолдануда. Ең алдымен, клиенттердің әлеуметтік желілердегі өтініштерін қолдау көрсету қызметі пысықтау үшін. Екіншіден – пиар мамандарының беделдік тәуекелдерді бақылауы үшін. Маркетологтарға аналитика клиенттік тәжірибені жақсартуға, өз тұтынушыларын зерттеуге, коммуникациялық стратегия жасауға және оның тиімділігін бағалауға көмектеседі. Өнім иелеріне – пайдаланушылардың сіздің өніміңіз бен бәсекелестеріңіздің өнімі туралы не ойлайтынын білуге.
Топ-менеджерлер дәл осы сәтте беделге байланысты барлығы жақсы екеніне көз жеткізу үшін аналитиканы пайдаланады. Бірақ ең бастысы – трендтерді түсіну үшін.
— Сіз Қазақстандағы клиенттермен 10 жылға жуық жұмыс істеп келесіз. Мұнда негізгі серіктестеріңіз бар ма? Қазақстандағы клиенттеріңіз бен серіктестеріңізді атай аласыз ба?
— Осы жылдар ішінде біз тікелей Мәскеудегі негізгі кеңсемізде отырып, нақты ешкімді бөлектемей, барлық елдермен жұмыс істедік. Бұл жағдайда серіктестермен әрдайым уақтылы және сапалы қарым-қатынас жасау мүмкін болды. Алайда, біз Орталық Азия елдеріндегі беделді басқаруға, ақпараттық өріске мониторинг жасауға және бақылауға байланысты өнімдерге сұраныстың артып келе жатқанын көрдік. Біздің жағдайда Қазақстанға жеткілікті қисынды, толыққанды шығуды жүзеге асырмас бұрын, біз дереккөздерді жинауды оңтайландыру, қазақ тілін оңтайландыру (тілді анықтауды, жинауды, реңкін ажыратуды жақсарту және т.б.) бойынша үлкен дайындық жұмыстарын жүргіздік және оны аяқтағаннан кейін ғана Республикада компания ашуға шешім қабылдадық.
Біздің Қазақстандағы жұмыс жөніндегі ең ескі әріптестеріміз АМС (Агентство Медиа Систем) мұндай шешімнің уақтылылығын толық растады және қолдады. Біз бірге әлеуметтік медиа мен БАҚ мониторингі мен аналитикасы негізінде өнім мен қызметтердің ең жақсы синергиясын қамтамасыз ете аламыз деп сенеміз.
Әрине, АМС компаниясынан басқа, біз бірқатар ірі, коммуникациялық, диджитал және ORM-агенттіктерімен жұмыс істейміз. Сонымен қатар, біз көптеген жылдар бойы банк секторындағы жетекші компаниялармен, өнеркәсіптік топтармен және басқа компаниялармен ынтымақтастықта болдық.
— Сіз Astana Hub цифрлық технопаркінің қатысушыларысыз, яғни Қазақстан мен жалпы Азия нарығы үшін инновациялық шешімдерді дамытып жатырсыз. Инновациялық әзірлемелер туралы толығырақ айтып берсеңіз?
— Astana Hub паркіне қатысу аясында біз түркітілдес тілдер тобымен жұмысты жақсарту үшін қосымша лингвистикалық модельдер әзірлеуді бастадық және жүргізіп жатырмыз. Көптеген алдын-ала зерттеулер жүргізгеннен кейін, біз мұны тікелей тілдік ортада болған кезде жақсы жасайтынымызды түсіндік. Жоспарда қазақ тіліне деректердің үлкен ағындарын зерттеу үшін талдаушының бірегей құралы-көмекшісі – BrandGPT құралын, сондай-ақ мен олар туралы әлі айта алмайтын жаңа өнімдерді қолдануды кеңейту – біз R&D жүргіземіз, оның нәтижелерін жақын арада бағалап, ұсынуды жоспарлап отырмыз.
— Қазақстанның әлеуметтік желілеріндегі зерттеулеріңіз туралы толығырақ айтып берсеңіз. Іріктемені қалай жасайсыз, зерттеуге қатысушыларды қалай таңдайсыз?
— Brand Analytics жүйесінің негізгі элементтерінің бірі – деректерді жинау платформасы. Платформа әлеуметтік медиа пайдаланушылары жариялаған барлық дерлік қоғамдық контентті біріктіреді. Сондықтан бізде таңдалған кезеңде қанша белсенді пайдаланушының ашық хабарламалар жазғаны туралы нақты деректерді көрсету мүмкіндігі бар. Осындай қанша хабарлама жазылды және т.б. Яғни, сауалнамаларға жүгінбей-ақ нақты өлшеу деректерін дайындауға мүмкіндігіміз бар.
Біз Қазақстанда клиенттермен 10 жылға жуық жұмыс істеп келеміз. Осы уақыт ішінде біз Қазақстанның әлеуметтік желілеріне бірнеше рет қоғамдық зерттеулер жүргіздік. Бұл ақпарат Digital нарығына пайдалы, себебі ол белгілі бір платформалардың танымалдылығын және Digital индустриясы үшін пайдалы басқа ақпаратты көрсетеді.
— Осы деректерді жариялауда қандай да бір жүйелілік жоспарланған ба, басқа зерттеулер болады ма?
— Сіз дұрыс айтасыз, мұндай зерттеулер жүйелі болған кезде пайдалы. Біз жыл сайын конференцияға осындай деректерді дайындауды жоспарлап отырмыз. Біз белгілі бір пайдаланушы трендтерін бөлектеп көрсете алатын басқа зерттеулерді де ұсынуды жоспарлап отырмыз. Мысалы, соңғы жылдары адамдар арасында маркетплейстер өте танымал болды. Сондықтан бұл сегментті зерттеу нарыққа қызықты болар еді.
— Сіз қай елдерде әлеуметтік медиаға талдау жасайсыз?
— Біздің жүйе бүкіл әлем бойынша 64 тілмен жұмыс істей алады. Алайда, әлеуметтік медиа деректерімен жұмыс істеудің қиындығы – пайдаланушылардың қарым-қатынас тілі формальданбаған және елдің, тіпті қаланың географиясына қарай – мүлдем өзгеше. Сондықтан, жинаудың үлкен мүмкіндіктеріне қарамастан, біз бірінші кезекте 12 елге назар аударамыз: Қазақстан, Әзірбайжан, Армения, Беларусь, Грузия, Ресей, Қырғызстан, Молдова, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан, Украина.
— Басқа нарықтарда сіз және серіктестеріңіз кадрлық мәселелерді қалай шешесіз, егер олар бар болса? Егер мамандар әлеуметтік медиа аналитикасын үйреніп, меңгергісі келсе, оларға не ұсына аласыз?
— Кадр тапшылығы – бұл біздің жұмысымызда үнемі кездесетін нәрсе. Таяуға дейін негізінен әлеуметтік медиа талдаушысы мамандығы болған жоқ және біз жаңа мамандарға сұраныстың қалыптасуына айтарлықтай әсер еткенімізді мақтан тұтамыз. Алайда, мақтанышпен бірге жауапкершілік те келеді. Біз клиенттерді олар үшін үйреншікті емес құралмен және ағынмен жұмыс істеуге көбірек үңілтіп жатқандықтан, біз клиенттерді оқытуды, ЖОО оқытушылары мен студенттерді оқытуды қамтитын тұтас білім беру бағытын қалыптастырдық. Айтпақшы, бұл Astana Hub қатысушысы бола отырып, біз алдымызға қойып отырған маңызды міндеттердің бірі болып табылады – кадрларды оқыту және кәсіби өсіру – бұл бизнес пен мемлекет үшін әлеуметтік медиа аналитикасы беретін орасан зор мүмкіндіктерді сауатты пайдаланудың кепілі.
— Марина, өзіңіз туралы аздап айта кетсеңіз. Сіздің кәсіби жетістіктеріңізге қандай жеке қасиеттеріңіз ықпал етті?
— Әрине, үлкен бизнеспен, стартап-командалармен және менің өсуіме көмектескен үлкен жауапкершілік аймағымен жұмыс істеу тәжірибесін ұзақ уақыт бойы сипаттауға болады, бірақ мен табысқа жету үшін басты қасиет – қызығушылық екеніне сенімдімін. Мен Brand Analytics компаниясына 7 жылдан астам уақыт бұрын, әлеуметтік медиа аналитика саласы енді ғана қалыптаса бастаған кезде келдім. Маған деректердің ұлан-ғайыр әлеміне шому өте қызықты және ғажайып болғаны сонша, ол мені толығымен жаулап алды және мен бұл ұшқынды әлі де өзіммен бірге компания ішіндегі жаңа жобаларға алып жүремін. Бұл, менің ойымша, айналамдағыларды рухтандырады және клиенттерді өнімге сенуге итермелейді.
— Алдағы жылға қойылған негізгі кәсіби мақсаттарыңыз?
— Менің басты назарым қазір BA халықаралық бағытын дамытуға шоғырланған. Ең алдымен, бұл Орталық Азиядағы негізгі серіктес ретінде Қазақстан. Дәл осы жерден біз барлық көршілес елдермен жұмыс жасауды жоспарлап отырмыз. Шын мәнінде, Қазақстан – бұл бизнеске батыстық көзқарастың іскерлік қасиеттерін және Шығыстың таңғажайып энергетикасын біріктіретін бірегей ел. Дәл сондықтан бізге қазіргі клиенттермен жұмысты жалғастырып қана қоймай, қазақстандық бизнес пен мемлекеттің міндеттері үшін технологиялар мен жүйенің дамуын қамтамасыз ету маңызды.
— Сіз жұмыстан басқа немен айналысасыз және бос уақытыңызды қалай өткізуді артық көресіз?
— Менің жұмыстан тыс уақытым отбасыма арналған. Бұл менің басты қызығушылығым. Біз бірге әлемді зерттеп, саяхаттауды жақсы көреміз. Менің көптен бергі махаббатым – Оңтүстік-Шығыс Азия – онда ашылуы әлі алда күтететін көптеген жаңалықтар жасырылған. Сонымен қатар, мен иттерді жақсы көремін және жақында керемет лабрадордың иесі болдым, мен оны белсенді үйретуге көп уақыт бөлемін. Және жалпы, ең жақсы демалыс – бұл зейінді басқа нәрсеге аудару. Сондықтан кітаппен өткізген классикалық жайлы кешті де ештеңе әлі ығыстырған жоқ.
