Brand Analytics 2024 жылғы қазандағы Өзбекстандағы әлеуметтік желілердің белсенді аудиториясын (авторларын) зерттеу деректерін ұсынады. Зерттеудің назары белсенді (жазушы) аудиторияға бағытталған, себебі біз әлеуметтік медианы жария коммуникация құралы ретінде және олардың қоғамдық пікірді қалыптастыруға әсерін зерттейміз.
Хабар – кез келген ашық (жария) пост – мәртебеде, қабырғада, топтарда, пікірлерде және т.б. Жеке хат алмасудағы немесе “тек достарға арналған” режиміндегі хабарлар есепке алынбайды.
Автор – айына кем дегенде бір жария хабар жазған пайдаланушы.
Зерттеу аясында “Өзбекстан” географиясына жататын хабарлар тіл бойынша шектеусіз талданды. Географияны анықтау үшін авторлардың профильдерінен, хабар геобелгілерінен алынған деректер пайдаланылды, хабар мәтіндері талданды. Барлық әлеуметтік желілерге арналған қолданылатын геосөздіктер топонимдерді жазудың барлық нұсқаларымен, соның ішінде “пайдаланушы” нұсқасымен – пайдаланушылар қарым-қатынаста қолданатындармен бірегейлендірілген және кеңейтілген.
Зерттеуде Facebook, TikTok, Instagram, Одноклассники, ВКонтакте, Youtube сияқты Өзбекстанда пайдаланушылар белсенді пайдаланатын әлеуметтік платформалар бойынша деректер ұсынылған. Зерттеуге белсенді аудитория мен жасалатын контенттің көлемі, авторлардың жынысы және хабар тілдері бойынша деректер кіреді.
Telegram желісінде хабарлардың географиясы туралы сенімді ақпарат болмағандықтан, мессенджер бойынша деректер зерттеудің негізгі бөлігіне енгізілмеген. Қосымша инфографикада барлық платформалар бойынша ақпаратты шартты түрде салыстыру үшін спамды өшіре тұра географияны есепке алмай, өзбек тілі бойынша Telegram үшін деректер келтірілген.
Өзбекстанның ақпараттық өрісінің толық бейнесін түсіну үшін зерттеу әлеуметтік желілердегі пайдаланушылар олардың материалдарына сілтемелер жиі қалдыратын онлайн БАҚ рейтингін қамтиды.
Егер сіз презентация түріндегі 2024 Өзбекстандағы әлеуметтік желілер зерттеуін алғыңыз келсе, сілтеме бойынша нысанды толтырыңыз.
Өзбекстанның әлеуметтік желілерінің белсенді аудиториясының саны және жынысы
We Are Social зерттеуінің деректеріне сәйкес, Өзбекстанда 5,35 миллион тіркелген әлеуметтік желі қолданушысы бар – бұл бүкіл ел халқының 15,3% және барлық интернет пайдаланушылардың бестен бір бөлігі ғана. Әлеуметтік желілерде аккаунты бар бір әйелге орта есеппен екі ер адам тұспа-тұс. Интернеттің елде жоғары енуіне қарамастан, әлеуметтік желілердің енуі әлі де өсу сатысында және онша маңызды емес деп тұжырымдауға болады.
Бұл Brand Analytics зерттеуі өз кезегінде барлық тіркелген әлеуметтік желі қолданушыларының бір бөлігі болып табылатын және талданған айда өзін белсенді көрсеткен белсенді аудиторияны зерттейді. Жоғарыда келтірілген деректерге сәйкес, Telegram пайдаланушыларын есептемегенде әлеуметтік желілердің белсенді аудиториясы Өзбекстанның барлық әлеуметтік платформаларда тіркелген пайдаланушыларының шамамен 10% құрайды. Елде өте танымал Telegram мессенджерін ескере отырып, белсенді аудиторияның үлесін барлық тіркелген пайдаланушылардың 65% деп бағалауға болады. Telegram желісін әрі қарай бөлек қарастырамыз.
Хабарлар саны бойынша да, белсенді авторлар саны бойынша да 2024 жылдың қазан айында TikTok және Facebook көшбасшы болды. Бұл ретте авторлар саны бойынша платформалар жуық нәтижелер көрсетеді: жетекші Facebook желісінде – 201 мың белсенді автор, TikTok желісінде – 195 мың. Мазмұн көлемі бойынша бірінші орында, керісінше, TikTok, онда 2024 жылдың қазан айында белсенді авторлар 2 млн 37 мың хабар жариялады. Facebook желісінде қазан айында хабарлар саны азырақ – 1,44 млн.
Ресейлік әлеуметтік желілер ішінде ең танымал – Одноклассники. ВКонтакте оның соңынан ереді. Платформада жасалған мазмұн көлемі бойынша ОК рейтингте үшінші орынды алады – қазан айында пайдаланушылар платформада 774 мың хабар жариялады. Ал ВКонтакте желісінде – 665 мың хабар. Белсенді авторлар саны бойынша ОК ВКонтакте желісінен екі есеге жуық озды – ОК желісінде 50,9 мың автор ВКонтакте желісіндегі 27,4 мың авторға қарағанда.
Instagram контент көлемі бойынша ресейлік әлеуметтік желілерден төмен, бірақ авторлар санынан озып кетті – платформада 96 мың белсенді автор және бұл барлық әлеуметтік желілер арасында екінші орын. Контент бойынша артта қалу Instagram авторларының белсенділігінің төмендігін көрсетеді. Мысалы, Tik Tok желісіне қарағанда.
Youtube хабарлар мен авторлар бойынша Топ-6 әлеуметтік желінің ең соңында. Алайда, бейне мазмұнын жасау, егер бұл қысқа роликтер болмаса, мәтіндік хабарлар жазудан гөрі ресурстарды көбірек қажет ететін процесс екенін түсіну керек.
Әлеуметтік платформалар қимасындағы жыныс бойынша деректер де We Are Social зерттеуіне сәйкес келеді – дамудың осы кезеңінде Өзбекстанның әлеуметтік желілерінде ерлер аудиториясы басым. Егер Instagram, ВКонтакте және Facebook барлық платформалар арасында әйелдер аудиториясының ең көп үлесіне ие болса, онда Одноклассники және TikTok желілеріндегі ерлер санының басымдылығы ел үшін ерекше фактор болып табылады. Сонымен қатар, ВКонтакте жас құрылымы Өзбекстанды Қазақстан мен Ресейден айтарлықтай ерекшелендірмейді.
Өзбекстан желіде қандай тілдерде сөйлейді
Өзбекстанның әлеуметтік желілерінде өзбек және орыс тілдері басым. Пайдаланушылар тәжік, ағылшын және басқа тілдерде де жазады. Өзбек тіліндегі хабарлар үлесі бойынша көшбасшы Telegram болып табылады, ол 65%-ды құрайды. Instagram желісінде өзбек және орыс тілдеріндегі хабарлар көлемі бойынша паритет байқалады – екі тілдің әрқайсысында 35-36% хабардан. Facebook пен YouTube желілерінде тілдер бойынша көрініс ұқсас. Facebook желісінде хабарлардың 44% орыс тілінде, 33% өзбек тілінде. YouTube желісінде 50% орыс тілінде, 33% өзбек тілінде. Ресейлік Одноклассники мен ВКонтакте әлеуметтік желілерінде зерттеу жүргізу кезінде орыс тілін қолдану басым болды.
Жоғарыда инфографикада 2024 жылдың қазан айында өзбек тілінде ең көп хабарлар жарияланған әлеуметтік медианың негізгі көздері келтірілген.
Telegram бойынша деректер
Еске сала кетейік, Telegram желісінде хабарлардың географиясы туралы сенімді ақпарат болмағандықтан, біз мессенджер бойынша деректерді зерттеудің негізгі бөлігіне енгізбедік. Жоғарыдағы инфографикада Telegram үшін географияны шектемей өзбек тілі бойынша, басқа әлеуметтік желілердегі тілді шектемей, бірақ географиясын “Өзбекстан” деп шектей отырып алынған деректермен салыстырмалы деректер келтірілген. Инфографикадағы мұндай болжамдар барлық платформалар бойынша ақпаратты шартты түрде салыстыруға мүмкіндік береді. Сонымен қоса Telegram бойынша деректер спам-контентті және спам-авторлардың өздерін алып тастағаннан кейін келтірілген.
Жоғарыдағы инфографикада өзбек тіліндегі хабарларға арналған Telegram деректері берілген. Спамды алып тастаусыз және оны алып тастау нәтижесіндегі.
Өзбекстанның ең вирустық онлайн БАҚ
БАҚ Өзбекстанның ақпараттық өрісін қалыптастыруда аса маңызды рөл атқарады. Зерттеу олардың материалдарына сілтемелерді әлеуметтік желі қолданушылары жиі бөлісетін онлайн БАҚ пен салалық порталдардың рейтингін ұсынады. Әлеуметтік желілердегі БАҚ дәйексөздері адамдар арасында қандай дереккөздер танымал екенін және оқырмандар арасында жанды жауап табатынын көрсетеді.
Рейтинг БАҚ-тың бір айдағы дәйексөз алыну индексі бойынша құрылған. Бір айдағы ресурстың дәйексөз алыну индексі – бұл басылымның талданатын айда жарияланған материалдарына әлеуметтік медиадағы сілтемелер саны (географиялық шектеусіз).
Өзбекстандағы әлеуметтік желілерді дамытудағы трендтер
Telegram желісін есептемей Өзбекстанның әлеуметтік желілерінің белсенді ай сайынғы аудиториясы ай сайын 587 мың белсенді авторды құрайды – бұл Өзбекстандағы барлық әлеуметтік желілерде тіркелген аккаунттардың шамамен 10%. Telegram желісін ескере отырып, бұл айына 3,5 миллион белсенді автор. Өзбекстандағы Telegram мессенджерінің жоғары танымалдылығын атап өткен жөн – бұл халық ең белсенді пайдаланатын әлеуметтік платформа.
Географияны ескергенде, Өзбекстандағы әлеуметтік платформалар ішіндегі ең танымалы – TikTok және Facebook. Сонымен қатар, TikTok аудиториясы Meta әлеуметтік желі авторларына қарағанда айтарлықтай белсенді. Одан кейін екі ресейлік әлеуметтік желі Одноклассники мен ВКонтакте ілеседі, сондай-ақ Instagram. Айта кетейік, Өзбекстанда Одноклассники ВКонтакте желісіне қарағанда танымал. Ал Instagram қолданушылары контент жасауда төмен белсенділік танытады, авторлар саны бойынша Meta әлеуметтік желісі басқа платформалар арасында үшінші орында тұрса да. YouTube – қарастырылып отырған платформалардың ішіндегі ең аз танымалы.
Өзбек тіліндегі хабарлар үлесі бойынша көшбасшы Telegram болып табылады. Instagram желісінде өзбек және орыс тілдерінде паритет бар. Facebook пен YouTube желілерінде орыс тілі аз ғана басым. Ресейлік әлеуметтік желілерде орыс тілін қолдану басым.
Зерттеу деректері Өзбекстандағы әлеуметтік желілердің енуінің өсуінің айтарлықтай әлеуетін көрсетеді. Қазіргі таңда елдегі интернет қолданушыларының бестен бір бөлігі ғана әлеуметтік желілерде тіркелген.
Зерттеу деректерінің құрамы
Brand Analytics әлеуметтік желілердің орыс, өзбек және посткеңестік кеңістік үшін өзекті тағы 10 тілдегі барлық жария хабарларын жинайды және индекстейді. Сондай-ақ хабар авторларының деректерін. Осы зерттеу аясында 2024 жылдың қазанында жоғарыда сипатталған тілдердегі 3,3 миллиардтан астам әлеуметтік медиа хабарлары талданды.
Әрбір әлеуметтік желі бойынша ел бойынша деректерді бөлу үшін гео-анықтау пайызы ескерілді: география бойынша деректері бар хабарлардың саны геодеректері бар хабарлардың пайызына бөлінді. Авторлар үшін де осыған сәйкес.
Географияны анықтау үшін: авторлардың профильдерінен, хабар геобелгілерінен, сонымен қатар хабар мәтіндерінен деректер алынды. Барлық әлеуметтік желілерге арналған геосөздіктер топонимдерді жазудың барлық нұсқаларымен, соның ішінде “пайдаланушы” нұсқасымен бірегейлендірілген және кеңейтілген.
Жынысты анықтау үшін: авторлардың профильдерінен деректер алынды және автордың аты мен тегін лингвистикалық талдау арқылы алынған жыныс деректерімен толықтырылды.
Жасын анықтау үшін: авторлардың профильдерінен деректер алынды.
Зерттеудің негізгі терминдері
- Автор — айына кем дегенде бір жария хабар жазған пайдаланушы.
- Хабар — кез келген ашық (жария) пост — мәртебеде, қабырғада, топтарда, пікірлерде, Instagram және ВКонтакте желілеріндегі тарихтарда. Жеке хат алмасудағы немесе “тек достарға арналған” режиміндегі хабарлар есепке алынбайды.
